گاز دی اکسید کربن یا CO2 به مقدار زیادی در سطح زمین وجود دارد که البته مقدار آن نسبت به اکسیژن کمتر است. وجود گاز CO2 برای جو زمین لازم و ضروری است و حتی می‌تواند روی رشد گیاهان نیز تاثیر مثبت بگذارد. علی رغم وجود تاثیرات منفی آب و هوایی این گاز، نباید از تاثیرات مثبت آن غافل شویم. در اینجا قصد داریم به بررسی نقش دی اکسید کربن در رشد گیاهان بپردازیم.
گاز CO2 چیست؟
شاید اولین سوال این باشد که گاز دی اکسید کربن چیست و چرا اهمیت دارد؟ CO2 از کنار هم قرار گرفتن یک مولکول کربن و دو مولکول اکسیژن بدست می‌آید. گازی غیرقابل اشتعال است، اما اگر در محیط بسته به مقدار زیاد باشد و مجبور به تنفس آن باشید، دچار خفگی می‌شوید. در واقع گاز دی‌اکسید‌کربن می‌تواند باعث مسمومیت و حتی مرگ شود.
این گاز بدون رنگ، بو و طعم است و نقش مهمی در چرخه حیات موجودات زنده دارد. پس نمی‌توان گفت وجود آن مضر است و به طور کلی باید آن را از سطح زمین پاک کرد. یکی از تاثیرات این گاز در رشد گیاهان و استفاده برای گلخانه‌های کشت محصولات کشاورزی است.
آیا گیاهان در شب دی اکسید کربن تولید میکنند؟
در گذشته تصور حاکم این بود که کربن دی‌اکسید تاثیر منفی روی گیاهان و انسان دارد. اما اکنون برخی از محققان به این نتیجه رسیده‌اند که افزایش سطح گاز دی‌اکسید کربن به نفع گیاهان است و حتی گرمایش زمین ناشی از افزایش این گاز، آنقدرها هم که دانشمندان اعلام میکنند، بد نیست.
در سال گذشته لامار اسمیت (R-Texas) نماینده مجلس نمایندگان یک مقاله منتشر کرد که در آن گفته بود: "غلظت بالاتر کربن دی‌اکسید در جو زمین به فرآیند فتوسنتز کمک زیادی می‌کند و به نوبه خود در افزایش رشد گیاهان موثر است. زیرا حجم بیشتر آن به افزایش تولید مواد غذایی و بهبود کیفیت آن‌ها می‌انجامد." اما در رابطه با اینکه نظریات این فرد چقدر حقیقت دارد، به تحقیقات بیشتری نیاز است.
ریچارد نوربی یکی از پژوهشگران شرکتی در بخش علوم محیطی و مؤسسه علوم تغییرات آب و هوایی آزمایشگاه ملی اوک ریج، در این رابطه می‌گوید: «CO2 برای فتوسنتز محصولات کشاورزی ضروری است و اگر در آزمایشگاه برگ را از گیاه جدا کنید و سطح CO2 آن را افزایش دهید، فرآیند فتوسنتز به شکل بهتری اتفاق می‌افتد. این امر به خوبی تثبیت شده است.»
اما این محقق خاطرنشان می‌کند که دانشمندان نتایج فعلی را در محیط آزمایشگاه بدست آورده‌اند و نمی‌توان در مقایسه با دنیای پیچیده بیرون آن را قاطعانه تایید یا رد کرد.
به طور کلی در رشد گیاهان و محصولات کشاورزی و جنگل‌ها، عوامل متعددی تاثیرگذارند که از جمله آن‌ها می‌توانیم به خاک حاصلخیز، میزان رطوبت و آبیاری، نور آفتاب و دمای محیط اشاره کنیم.
کاربرد دی اکسید کربن در گلخانه‌ها
با توجه به تاکیدات دانشمندان روی اثر لقاح CO2 در اکوسیستم طبیعی، استفاده از این گاز در گلخانه باعث کشت محصولات کشاورزی می‌شود. با توجه به اینکه این گاز میزان بهره‌وری از محصولات را تا 23 درصد افزایش می‌دهد، یک گاز پرکاربرد در گلخانه‌های کشت محصولات کشاورزی به شمار می‌رود.
گفته می‌شود فرانسیس مور یکی از دانشمندان محیط زیست و استاد دانشگاه کالیفرنیا (دیویس) بر تاثیر دی اکسید کربن روی رشد محصولات گلخانه‌ای تاکید زیادی دارد و معتقد است گرم شدن محیط گلخانه در زمانی که دمای محیط پایینتر است، می‌تواند به رشد بهتر گیاهان و فتوسنتز کمک زیادی کند.
برخی گیاهان از جمله گندم، برنج و سویا به دی اکسید کربن بیشتری نیاز دارند؛ به عنوان مثال دو برابر شدن این گاز باعث رشد 11.5 درصد گندم و 8.4 درصد ذرت می‌شود. در محصولات گلخانه‌ای شامل مواد غذایی (گوجه، خیار، فلفل و ...)، استفاده از این گاز در گلخانه‌ها به دلیل کاهش جریان هوا صورت می‌گیرد که در نهایت فتوسنتز گیاهان را کاهش می‌دهد. به همین دلیل گفته می‌شود که دی اکسید کربن برای مبادله هوا کاربرد دارد.
تنفس گیاهان با CO2
با توجه به اینکه استفاده از کربن دی اکسید باعث افزایش جریان هوا در محیط گلخانه می‌شود و پروسه فتوسنتز را بهبود می‌دهد، می‌توان نتیجه گرفت که در تنفس گیاهان نقش مهمی دارد. البته میزان استفاده از این گاز باید با توجه به دما، میزان نور خورشید و مرحله رشد گیاه صورت بگیرد تا شرایط بهینه برای تنفس محصولات کشاورزی را فراهم کند.
بررسی تاثیر دی اکسید کربن بر رشد گیاهان
برخلاف تصور رایج، گاز دی‌اکسید کربن همیشه مضر نیست و کاربرد به اندازه آن در گلخانه به ورود جریان هوا در داخل محیط کمک می‌کند و منجر به تنفس راحت‌تر گیاهان تحت کشت می‌شود. از سوی دیگر طبق گفته محققان، این گاز به افزایش رشد گیاهان نیز کمک زیادی می‌کند. امیدواریم این مطلب توانسته باشد به سوالات شما پاسخ کامل و جامع داده باشد.
- ۱ ۰
- ۰ نظر